بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Dini ve İLmi ARAştırmalar Merkezi

HADİS NO:21-22-23

SORU: "Her kim elbisesini yahud örtüsünü (yerde) sürüklerse, kıyamet gününde Allah ona rahmet etmez."
"Şübhesiz ki, büyüklenerek örtüsünü sürükleyen kimseye Allah bakmaz."
"Ey Abdullah örtünü kaldır, ziyade et." şeklinde pek çok hadisler olmasına rağmen nasıl diyebilirsiniz ki, hanımların üstlükleri, elbiseleri, topukların aşağısına kadar insin?
 
CEVAB: Bu mealdeki hadîs-i şerîfler Kütüb-ü sittenin hemen hemen hepsinde bulunuyor. Fakat kıyamet gününde Cenab-ı Hakk'ın rahmetinden geri kalacak kimse, kibirlilik için elbisesini topuklardan aşağısına kadar uzatandır. Nitekim büyüklenerek manasını taşıyan "huyelae" kelimesiyle hadîs-i şerîfte kayıdlanmıştır.
Ezcümle, Ebu Bekr Sıddîk radıyallahu anh bu hadîs-i şerifi işitince: "Ey Allah'ın Rasulü, benim elbiselerimin bir tarafı yerde sürünüyor." dedi. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem de ona:
H.21: "Ey Ebu Bekr! Büyüklenerek böyle yapanlardan değilsin."
buyurdu.
Binaenaleyh, izar, aba ve herhangi bir elbisesini kibirliliği kasdetmeksizin uzatan kimse hadîs-i şerîfin tenkidi altına girmemiştir. Burada mevzu bahis olan hanımların elbiseleri iken, konuyu vuzuha kavuşturmak için izahatta bulunuyoruz.
 
H.22: "Kim elbisesini (yahud izarını) kibirlenerek uzatırsa, kıyamet gününde Allah ona rahmet gözüyle bakmaz." buyrulunca,
Ümmü Seleme: "Ey Allah'ın Rasulü, eğer kadınlar elbiselerini topuklara kadar uzatırsa, şüphesiz ayakları görülecektir. Kadınların eteklerinin salınması hakkında ne buyurursunuz?" dedi.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem de:
"Bir karış mikdarında topuklarından daha fazla bıraksınlar."
buyurdu.
Ümmü Seleme: "Ya Rasulallah, bu takdirde ayakları yine açılabilir." deyince Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem:
"O halde iki karış etekleriniz uzatıp salıverin."
buyurdu.
 
Hafız Zeyneddîn el-Irakî, bu hadis üzerinde hayli incelemeler yapmıştır. Oğlu Veliyyuddîn Ebî Zer'a el-Irakî de bu hadîsi şerhetmiştir. Hülasa olarak şöyle buyurmuştur:
Malum; sarık, gömlek, don, aba ve benzerlerinin uzatılması, kibirlilikten dolayı men edilmiştir. Cübbe, izar ve diğer elbiseler de içine dahildir. Hepsi de kibirliliğe kayıdlı olarak hadîs-i şerifte rivayet edilmiştir. Kibirliliğin dışında elbiselerini uzatanlar hadîsin tenkidi altına girmemiştir.
Binaenaleyh Hazreti Ebu Bekr Sıddîk'ın zayıf olmasından dolayı elbisenin bir tarafının sarkmasında; ve mü'minlerin annelerine elbiselerinin uzatılmasındaki ruhsat, kibirliliğin dışında libasın uzatılmasında haramlık olmadığını ifade etmiştir.
Sonra, Kadı İyaz: Elbiselerin uzatılması erkeklerin hakkında yasak, kadınların hakkında ise güzeldir, demiştir. İmam Nevevî rahimehullah da şöyle der: Ulema, kadınların elbiselerinin uzatılmasının lüzumlu; ve bu hadislerdeki uzatmama emrinin ise erkeklerin hakkında olduğunda ittifak etmişlerdir.
 
Muşarun ileyhima şöyle derler: Kibirlenme erkek ve kadın hakkındadır. Çünkü her ikisi de hadisteki "kim" kelimesi içerisine girmişlerdir. Binaenaleyh Kadı İyaz ve İmam Nevevî'nin yukardaki hükümleri, kibirliliğin dışında olan hal hakkındadır. Sonra, hadîs-i şerîf, elbiselerin uzamasının mutlak haram olduğunu beyan etmiştir.
Bu hikmete binaendir ki, "Ey Eba Bekr! Sen büyüklenerek libasını uzatanlardan değilsin." ve
Ümmü Selemeye de: "Topuklardan itibaren iki karış daha uzatın." diye emretmiştir. Böylece uzatma hakkında hükmünü beyan buyurmuştur.
Nitekim Ebu Saîd'in hadîsinde:
H.23: "Mü'minin libası (örtüsü), baldırın yarısına kadardır. Yarısından topuklara kadar uzatılmasında kınama yoktur. Bundan (topukların) aşağısında ise sahibi ateştedir."
buyruldu. Öyle ise erkekler hakkında örtü, baldırın yarısına kadar müstehab; topuklara kadar kerahatsiz; topuklardan aşağı, kibirlilik için ise haram; kibirliliğin dışında ise tenzihen mekruhtur.
Binaenaleyh, "Bundan aşağısında sahibi ateştedir." cümle-i tayyibesi kibirliler hakkındadır. Kibirliliğin dışında değildir.

Kadınların hakkında uzatma hükmüne gelince; kadın kısmı eteğini topuktan aşağı mı, baldırın yarısından aşağı mı, yoksa yere değmesinden itibaren mi uzatacak?
Ümmü Seleme'nin hadîsinden anlaşılıyor ki, bayanların örtüleri, yere değdikten sonra uzatılmalıdır. Şu halde bayanların eteklerinin uçları yerde sürünse müstehabdır, ki Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem, bayanların hakkında, etekleri yere değdikten sonra etek uçlarının bir zira uzatılmasını emretmiştir.
 
Pekala, kadının birkaç tane elbisesi varsa, en üstte olanın yerde sürünmesi kafi mi, yoksa hepsinin sürünmesi mi lazım?
Cevab: Zahir üsttekinin sürünmesidir, diye tasrih edilmiştir,