İhracat Prosedürleri
İhracat Prosedürlerini Nasıl Özetleyebiliriz?
İhracat işlemelerinde izlenecek prosedürler;
-İhracat Yapılacak Ülkeye ,
-İhracat Şekline,
-İhraç Edilecek Ürüne, göre değişmektedir.
İhracatı yapacağımız ülkeye, ihracat şekline ve ihraç ürününe göre hazırlanacak belgeler ve izlenecek prosedürler farklı olabilmektedir.
İhracat Yapılacak Ülkeye Göre İşlemler Nelerdir?
İhracatın yapılacağı ülkeye göre işlemler;
• Ülkemizde kredi karşılığı kurulan tesislerin bedelinin malla geri ödenmesine ilişkin aramızda “özel hesap” bulunan ülkelere yapılacak ihracatta,
• Türk ihraç ürünlerine kota uygulayan ülkelere yapılacak ihracatta,
• Avrupa Birliği’ne (AB) üye ülkelere yapılacak ihracatta,
• EFTA ülkelerine (İsviçre, Norveç, İzlanda, Lihtenştayn) ve Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) kapsamında yapılacak ihracatta,
• İki ve çok taraflı kredi anlaşmalarımızın bulunduğu ülkelere bu kapsamda yapılacak ihracatta,
• Genel Preferanslar Sistemi (GSP) kapsamında Türkiye’ye tavizli gümrük oranları uygulayan ülkelere yapılacak ihracatta,
• BM kararlarına göre ambargo uygulanan ülkelere ihracatta, (Libya’ya petrol ekipmanları ihracatı ambargo kapsamındadır.)
• Tek taraflı olarak ambargo uygulanan ülkeler (Ermenistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi)
• Sınır ticaret merkezleri kapsamında yapılacak ihracat, düzenlenmesi gereken belgeler, müracaat edilecek kurum ve kuruluşlar ile işlemlerde izlenmesi gereken prosedürler değişebilmektedir.
İhraç Edilecek Ürüne Göre İşlemler Nelerdir?
• Kontrol edilmesi gerekli listeler bulunmaktadır. Aşağıda yer alan listelerin kontrolünün yapılması gerekmektedir;
-Kanun ve kararnamelerle ihracı yasaklanmış veya belirli bir kurum/kuruluşun iznine bağlanmış ürünlerin ihracatında,
-İhracı Yasak Mallar Listesi (Bakınız Ek. 2)
-İhracı Ön İzne Bağlı Mallar Listesi (Bakınız Ek. 3)
- “İhracı Kayda Bağlı Ürünler”in ihracatında, (Bakınız Ek. 1)
-“Kimyasal Silah Sözleşmesi Ekinde Yer Alan Kimyasal Maddelerin İhracatına İlişkin Tebliğ”in ekinde yer alan I, II, III sayılı listelerde yer alan maddelerin ihracatında,
• Özel uygulamalara tabi ürünlerin ihracatında hazırlanması gereken belgeler bulunmaktadır.
Söz konusu ürünlerle ilgili olarak düzenlenmesi gerekli belgeleri aşağıda olduğu gibi sıralayabiliriz;
-İhracı Zorunlu Standarda Tabii Ürünler (Bakınız Ek. 12) listesinde yer alan ürünlerin ihracatında Standart Kontrol Belgesi,
-İmalatçının Analiz Belgesi -Bitki Sağlık Sertifikası,
-Zirai Karantina Belgesi, -Borsa Tescil Beyannamesi,
-Nihai Kullanım Sertifikası, -Kotaya Tabi Ürünlerin İhracatı
-İmalatçının Analiz Belgesi -Orman/Tekel Nakliye Tezkeresi
-Hayvansal Ürünlerle İlgili Sağlık Sertifikası,
İhracat Yapılacak Ülkeye Göre İşlemleri Nasıl Detaylandırabiliriz
Avrupa Birliği’ne (AB) Üye Ülkelere Yapılacak İhracat ve Gümrük Birliği
Gümrük Birliği, en genel ifadeyle Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ticarette mevcut gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve miktar kısıtlamalarıyla, her türlü eş etkili tedbirin kaldırıldığı; ayrıca, birlik dışında kalan üçüncü ülkelere yönelik ortak gümrük tarifesinin uygulandığı bir ekonomik entegrasyon çeşidi olarak tanımlanmaktadır.
• Gümrük Birliği ile sanayi ürünlerinin taraflar arasında serbest dolaşımı öngörülmektedir.
• AB kaynaklı sanayi ürünlerinin ithalatında uygulanan gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve Toplu Konut Fonu kaldırılmıştır.
• Üçüncü ülkelerden sanayi ürünleri ithalatında topluluk tarafından Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) uygulanmaktadır.
• İşlenmiş tarım ürünleri de Gümrük Birliği kapsamında yer almaktadır.
-Söz konusu ürünlerin ithalatında, topluluk sistemi ile uyumlu olarak oluşturulan yeni mevzuat çerçevesinde, gümrük vergisi ve toplu konut fonu (tarım payı) bütün ülkeler kaynaklı ürünler için
uygulanırken, gümrük vergisi oranı (sanayi payı) sadece üçüncü ülkeler menşeli ürünlerde uygulanmaktadır.
• Tarım ürünlerinin serbest dolaşımının sağlanması, Türkiye’nin, topluluğun ortak tarım politikasına uyumu ertesinde mümkün olabilecektir. Avrupa Birliği'ne yönelik tarım ürünleri ihracatında EUR.1 belgesi düzenlenmektedir.
• Türkiye ile AB arasındaki ticarette, malların karşılıklı olarak tanınan tavizlerden yararlanmaları A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenmesine bağlıdır. A.TR Dolaşım Belgesi’nin, yalnızca Türkiye'den AB'ye veya AB'den Türkiye'ye doğrudan nakledilen eşya için düzenlenen ve Türkiye ya da AB'de serbest dolaşımda bulunan eşyanın Türkiye-AB Gümrük Birliği çerçevesinde tercihli rejimden yararlanabilmesini sağlamak üzere, odalar tarafından düzenlenip gümrük idarelerince vize edilen bir belgedir.
-A.TR Dolaşım Belgesi, eşyanın Gümrük Birliği, gümrük bölgesinde serbest dolaşımda olduğunu belgelemekle birlikte, menşeini ispat edici nitelikte bir belge değildir.
-Çıkış gümrüğünde vize ettirildiği tarihten itibaren 90 gün içinde varış gümrüğüne ibraz edilmesi durumunda ithalatçı ülke gümrüklerinde vergi indirim hakkı sağlayan belgedir.
-Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) ürünlerinde, Türkiye ile topluluk arasında parafe edilen Serbest Ticaret Anlaşması kapsamı ürünlerin ticaretinde EUR.1 belgesi düzenlenecektir.
-AKÇT Anlaşması uyarınca, kömür de dahil olmak üzere, sadece tek aşamalı üretim işleminden geçen belirli demir-çelik hammadde veya ara ürünleri (demir çelik çubuklar, filmaşin, kütük, slab, saclar v.s. gibi) AKÇT mal listesi kapsamında yer almaktadır. İleri bir işlemeye tabi ürünler ise (galvanizli dikişli ve kaynaklı tüp, borular, somun, cıvata v.b.) AKÇT kapsamı dışındadır.
Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) Kapsamında Yapılacak İhracat
Serbest Ticaret Anlaşmalarının amacı taraf ülkeler arasında ticarete yönelik engellerin tedricen kaldırılması suretiyle kolaylaştırılması ve ticarete engel getirilmemesi olarak belirlenmiştir.
• AB ile gerçekleştirilen Gümrük Birliği taraflar arasında ortak ticaret politikası uygulanmasını zorunlu kılmıştır. Bu durum AB’nin tercihli anlaşmalarından başlayarak üçüncü ülkelerle
serbest ticaret anlaşması müzakerelerinin hızla ele alınmasını gerektirmiştir.
• Türkiye-AB Gümrük Birliği’nde malların serbest dolaşımı ilkesi bulunduğundan, gümrük vergileri tahsil edilmek suretiyle ithal işlemleri tamamlanan tüm sanayi ürünleri taraflar arasında serbest ticarete konu olabilmektedir.
• Türkiye, AB’nin Ortak Ticaret Politikası’na paralel olarak EFTA’nın yanı sıra AB’nin Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri (MDAÜ) ile serbest ticaret anlaşmalarını tamamlamıştır.
• Ayrıca bölge içerisinde malların serbest dolaşımını sağlayan Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonu Sistemi'ne 1 Ocak 1999 tarihi itibarıyla taraf olmuştur.
• EUR.1 Belgesi, serbest ticaret anlaşmaları kapsamında taraf ülkeler menşeli ürünlerin tavizlerden yararlanmalarını sağlayan bir belgedir.
• Çıkış gümrüğünde vize ettirildiği tarihten itibaren 4 ay içinde varış gümrüğüne ibraz edilmesi durumunda tavizlerden ithalatçı yararlanabilmektedir.
• EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmiş bir eşya için ayrıca Menşe Şahadetnamesi düzenlenmesi gerekmemektedir.
Serbest Ticaret Anlaşmalarının Amaçları
- AB’nin ortak ticaret politikasına uyum,
- İhracatın ülke ve madde bazında çeşitlendirilmesi,
- Anlaşma imzalanan ülke pazarında diğer tercihli ülkeler ile eşit koşullara sahip olunması,
-Girdi maliyetlerinin düşmesinin yaratacağı rekabet avantajı,
-Avrupa menşe kümülasyonuna dahil olmak ve bu kapsamda ortaya çıkacak yeni ticaret imkanlarından yararlanmak,
Türkiye ile Serbest Ticaret Anlaşması İmzalayan Ülkeler: EFTA Ülkeleri (İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn), İsrail, Romanya, Bulgaristan, Makedonya, Hırvatistan, Bosna – Hersek.
Türkiye ile Müzakere Aşamasında Bulunan Ülkeler: Filistin, Fas, Tunus, Suriye. Türkiye ile Hazırlık Aşamasında Olan Ülkeler: Mısır, Arnavutluk, Lübnan, Faroe Adaları, Malta, Ürdün, Meksika, Güney Afrika Cumhuriyeti, Şili.
Genel Preferanslar Sistemi (GSP) Kapsamında Türkiye’ye Taviz Tanıyan Ülkelere İhracat
Gelişmekte olan ülkelerin bazı ihraç mallarına gelişmiş ülkeler tarafından karşılıksız ve ayırım gözetmeksizin imtiyaz tanınmasına olanak sağlayan bir düzenlemedir.
• Tavizlerden yararlanılabilmesi için ihracatın ilgili ülkelerden birine yapılması ve ürünün o ülkenin taviz tanıdığı GSP listesinde yer alması gerekmektedir.
• Genelleştirilmiş Preferanslar Sisteminin sağladığı tavizli gümrük oranlarından yararlanılması için preferans tanıyan ülkelere yapılacak ihracatta “Özel Menşe Şahadetnamesi” düzenlenmesi gerekmektedir.
• Ülkemiz bu sistem çerçevesinde ABD, Avustralya, Kanada, Japonya, Yeni Zelanda, Rusya Federasyonu preferanslarından yararlanmaktadır.
• Belgenin tanımında aranacak en önemli konu menşe kriteridir.
• Dört nüsha olarak eksiksiz ve usulüne uygun olarak doldurulan özel menşe şahadetnameleri
odalarca beyan tasdiki işlemine tabi olmaktadır. Odalarca düzenlenmesinden sonra bir yazı ekinde Dış Ticaret Müsteşarlığı'na ve Bölge Müdürlüğüne gönderilmektedir. Buralardan da alınan onaydan sonra iki örneği ihracatçıya geri verilmektedir.
• Rusya Federasyonuna GSP kapsamında yapılan ihracatta menşe şahadetnamesinin DTM (Anlaşmalar Genel Müdürlüğü) tarafından 23 numaralı kaşe ile onaylanması gerekmektedir.
• Avustralya ve Yeni Zelanda için resmi tasdik gerekmemektedir.
ABD GSP’den Yararlanabilmek İçin Gerekli Koşullar
- İhraç ürününün armonize sistem esaslı Gümrük İstatistik Tarife Pozisyon (GTİP)
numarasının ilk sekiz rakamı GSP listesinde yer alması gerekmektedir.
- ABD’li ithalatçı ilgili ürünü sizden ithal ettiği taktirde gümrük vergisi ödemeyeceğini
bilmelidir.
- Ürününüzün değerinin en az % 35’i Türkiye kaynaklarınca üretilmiş olmalıdır.
-GSP listesinde olan ürününüzün Rekabet İhtiyacı Limitine (Rekabet İhtiyacı Limiti bir tavanı ifade etmektedir. Söz konusu limitin geçilmesi halinde herhangi bir ülke herhangi bir üründe
otomatik olarak GSP uygulamasını kaybedebilmektedir.) maruz kalıp kalmadığını kontrol edilmelidir.
-İhraç işlemleri sırasında GSP listesinde yer alan ürününüzün GTİP numarasının önüne “A” işaretinin konulması gerekmektedir.
- İhraç ürününü ABD’ye doğrudan sevk edilmelidir.
- Belgelerinizde nihai varış noktası olarak ABD gösterilmelidir.